Για τους περισσότερους ανθρώπους η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση (Α.Ο.) αναπτύσσεται ομαλά μέσα από το παιχνίδι και τις ελεύθερες δραστηριότητες κατά την παιδική ηλικία. Η ικανότητα του σχεδιασμού μίας κίνησης, της επεξεργασίας των αισθητηριακών ερεθισμάτων, της συγκέντρωσης, της οργάνωσης και της οργανωμένης εκτέλεσης, έρχονται αυτόματα στα παιδιά ως μία φυσική εξέλιξη της ωρίμανσης του εγκεφάλου.
Πιο συγκεκριμένα, η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση είναι η ικανότητα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) να οργανώνει, και να επεξεργάζεται τις αισθητήριες πληροφορίες που μεταφέρονται στον εγκέφαλο μέσα από τα μάτια, το δέρμα, τα αυτιά, τους μυς, το στόμα, την μύτη, τις αρθρώσεις κλπ και να τις χρησιμοποιεί κατάλληλα για να παράγει κατάλληλες προσαρμοστικές αντιδράσεις του σώματος στο περιβάλλον. (Ayres, 1989 στο Case-Smith, 1998˙Horrowitz&RÖst, 2007)
Οι εκπαιδευμένοι θεραπευτές αισθητηριακής ολοκλήρωσης χρησιμοποιούν μεθόδους που αποσκοπούν στη βελτίωση της αισθητηριακής επεξεργασίας μέσα από δραστηριότητες που προσφέρουν αισθητηριακά ερεθίσματα. Έτσι ώστε, μέσα από αυτές τις δραστηριότητες τα ερεθίσματα να καταγραφούν και να μορφοποιηθούν με πιο αποτελεσματικό τρόπο.
Η παρέμβαση της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης ξεκίνησε από την Εργοθεραπεύτρια DrA.J. Ayres, τη δεκαετία του εξήντα. Είναι μία μέθοδος παρέμβασης που απευθύνεται σε παιδιά με διαταραχές της αισθητηριακής επεξεργασίας, που παρουσιάζουν δυσκολίες στη μάθηση και την απόδοσή τους στις καθημερινές δραστηριότητες (Ayres, 1972 στο Case-Smith, 1998).
Το Αισθητηριακό μας σύστημα ( οι Αισθήσεις μας), μας επιτρέπει να βιώνουμε και να απαντάμε στο περιβάλλον μας. Όταν οι αισθήσεις μας δουλεύουν σωστά μας προστατεύουν (πχ καπνός), αλλά μας επιτρέπουν να απολαμβάνουμε και το περιβάλλον (πχ ηλιοβασίλεμα). Οι 5 μας αισθήσεις που οι περισσότεροι γνωρίζουμε είναι
- Όραση- Οπτικό Σύστημα
- Ακοή– Ακουστικό Σύστημα
- Αφή– Απτικό Σύστημα
- Οσμή – Οσφρητικό Σύστημα
- Γεύση– Γευστικό Σύστημα
Υπάρχουν και άλλες 2 αισθήσεις που δεν είμαστε και τόσο εξοικειωμένοι με αυτές και δεν τις γνωρίζουμε όπως τις υπόλοιπες. Το Αιθουσαίο και το Ιδιοδεκτικό σύστημα.
Το μοντέλο της Α.Ο. βασίζεται σε τρεις απαραίτητες αισθήσεις οι οποίες είναι σημαντικές για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη ενός παιδιού. Οι τρεις αυτές αισθήσεις είναι:
- Απτική,
- Αιθουσαία,
- Ιδιοδεκτική,
Αυτές οι επτά αισθήσεις μας δουλεύουν μαζί για να μας βοηθούν να καταλαβαίνουμε και να ελισσόμαστε στο περιβάλλον μας. Για παράδειγμα, για να ανοίξουμε μια πόρτα:
- Την κοιτάμε (οπτικό σύστημα).
- Τοποθετούμε το χέρι μας στο πόμολο (οπτικό και απτικό σύστημα).
- Σφίγγουμε το πόμολο με την απαιτουμένη πίεση και το γυρνάμε (απτικό και ιδιοδεκτικό σύστημα).
- Τραβάμε για να ανοίξουμε την πόρτα με την κατάλληλη δύναμη (αιθουσαίο, ιδιοδεκτικό, οπτικό και απτικό σύστημα). Αν η πόρτα είναι χαλασμένη πιθανόν να ακούσουμε ότι τρίζει (ακουστικό σύστημα).
- Περνάμε την πόρτα προσέχοντας το μικρό υπερυψωμένο σκαλοπατάκι (αιθουσαίο, ιδιοδεκτικό και οπτικό σύστημα).
(Arnwine, 2005˙Polatajko&Cantin, 2010)
Ομάδες που παρουσιάζουν συνήθως διαταραχή της αισθητηριακής ολοκλήρωσης είναι:
Βρέφη που έχουν γεννηθεί πρόωρα: Όλο και περισσότερα πρόωρα βρέφη επιβιώνουν σήμερα. Τα παιδιά αυτά έρχονται στον κόσμο έχοντας ένα υπερευαίσθητο νευρικό σύστημα και πολλαπλά παθολογικά προβλήματα. Οι γονείς πρέπει να μάθουν με ποιον τρόπο θα δώσουν στο παιδί τους τις απαραίτητες αισθητηριακές εμπειρίες, με σκοπό την βέλτιστη ανάπτυξή του.
Παιδιά με αυτισμό και άλλες αναπτυξιακές διαταραχές: Οι σοβαρές δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της διαταραχής. Τα παιδιά με αυτισμό αναζητούν ασυνήθιστες ποσότητες συγκεκριμένων ερεθισμάτων και είναι υπερβολικά ευαίσθητα σε άλλα ερεθίσματα. Η βελτίωση της αισθητηριακής επεξεργασίας οδηγεί τα παιδιά αυτά σε πιο αποτελεσματική κοινωνική συναλλαγή.
Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες: Πολλές έρευνες δείχνουν ότι η πλειοψηφία των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες παρόλο που έχουν φυσιολογική νοημοσύνη, είναι πιθανόν να έχουν προβλήματα στην αισθητηριακή ολοκλήρωση. Η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να βελτιώσει αυτή τη λειτουργία, μειώνοντας την πιθανότητα σχολικής αποτυχίας.
Άτομα με εγκεφαλική βλάβη: Τραύμα στον εγκέφαλο μετά από ατύχημα μπορεί να έχει αντίκτυπο στην αισθητηριακή λειτουργία. Τα άτομα αυτά χρειάζονται θεραπεία που θα τους οδηγήσει στην καλύτερη επανάκτηση των χαμένων αισθήσεων.
Αξιολόγηση και θεραπεία των βασικών αισθητηριακών συστημάτων γίνεται από θεραπευτές εκπαιδευμένους στην Αισθητηριακή Ολοκλήρωση. Οι βασικοί θεραπευτικοί στόχοι είναι:
- Να δώσουμε στο παιδί αισθητηριακές πληροφορίες που βοηθούν στην οργάνωση του κεντρικού νευρικού συστήματος
- Να βοηθήσουμε το παιδί στο συντονισμό και έλεγχο της αισθητηριακής πληροφορίας και
- Να βοηθήσουμε το παιδί να αναπτύξει μια πιο οργανωμένη αντίδραση στο αισθητηριακό ερέθισμα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Horrowitz, L. &RÖst, C. (2007). Helping Hyperactive kids – a sensory integration approach. Hunder House Publishers : USA
Arnwine, B. (2005). Starting Sensory Integration Therapy. Future Horizons : USA
Miller-Kuhaneck, H. (2004). Autism: A Comprehensive Occupational Therapy Approach (2nd ed.) USA: American Occupational Therapy Association Press
Polatajko, H. J., & Cantin, N. (2010). Exploring the effectiveness of occupational therapy interventions, other than the sensory integration approach, with children and adolescents experiencing difficulty processing and integrating sensory information. American Journal of Occupational Therapy, 64, 415–429.
Silberberg, B. (2009). The Autism and ADHD Diet:A Step-by-Step Guide to Hope
Καπιώτου Κων. Αναστασία,
Λογοθεραπεύτρια
Σχόλια