«Ας το αφήσω για αύριο καλύτερα». Τι κρύβεται πίσω από αυτήν την φράση;
Η αναβλητικότητα περιγράφεται ως αδράνεια, κακή διαχείριση του χρόνου οδηγώντας σε χωρίς λόγο καθυστέρηση των καθηκόντων. Η αναβλητικότητα, επίσης δηλώνει χάσμα ανάμεσα στην πρόθεση και στην πράξη. Σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται ότι 20% του ενήλικου πληθυσμού πλήττεται από χρόνια αναβλητικότητα. Όλοι μας μπορεί κάποιες φορές να αναβάλλουμε τα πράγματα που χρειάζεται να γίνουν ως ένα βαθμό. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι αναβάλλουν συστηματικά και σε τέτοιο βαθμό που σιγά σιγά τα πράγματα που έχουν να κάνουν συσσωρεύονται σε έναν μεγάλο όγκο, προκαλώντας έτσι επιπρόσθετο άγχος και πίεση στη ζωή τους. Τι γίνεται όταν η αναβλητικότητα επηρεάζει με αρνητικό τρόπο τη ζωή σου στην καθημερινότητα, με αποτέλεσμα να αυξάνει το άγχος σου, να δυσκολεύει την καθημερινότητα σε διάφορους τομείς, προκαλώντας αναξιοπιστία στις σχέσεις σου;
Μπορεί να έχεις την αντίληψη ότι όσοι φτάνουν με επιτυχία τους στόχους τους το κατορθώνουν «με τη μία» και χωρίς εμπόδια, δυσκολίες ή αμφιβολίες. Έτσι, όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα μπορεί να σκεφτείς «αυτό που κάνω δεν μου φαίνεται καλό, μάλλον είναι λάθος, καλύτερα να τα παρατήσω». Ωστόσο, οι άνθρωποι που πετυχαίνουν να φέρουν εις πέρας τους στόχους τους φαίνεται να ξέρουν από πριν ότι στις προσπάθειές τους θα βρουν δυσκολίες. Έτσι, όταν συναντούν εμπόδια απλώς επιλέγουν να συνεχίσουν την προσπάθεια.
Οι άνθρωποι που είναι χρόνια αναβλητικοί μπορεί να βιώνουν συναισθήματα στεναχώριας και θυμού για ορισμένες εκφάνσεις της ζωής τους, συναισθήματα που επηρεάζουν τη συγκέντρωση και την προσοχή τους, ενώ άλλοι άνθρωποι μπορεί να εκδηλώνουν αυτή την έλλειψη προσοχής σε παθολογικό επίπεδο, όπως με τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και να δυσκολεύονται να ξεκινήσουν και να «μείνουν» σε μια δραστηριότητα.
Συχνά ο φόβος μας οδηγεί στην αναβλητικότητα. Τι φοβόμαστε όμως; Ο φόβος για την αποτυχία είναι συχνό αίτιο. Συγκεκριμένα, έτσι δίνεις στον εαυτό σου μια δικαιολογία κα τον προστατεύεις από κάθε ενδεχόμενο αποτυχίας και της εμφάνισης αρνητικών συναισθημάτων. Ο φόβος της απόρριψης είναι επίσης συχνό φαινόμενο, αφού έτσι μπορεί να αισθανθείς απόρριψη και τους κρατάς σε ασφαλή συναισθηματική απόσταση. Ο φόβος της επιτυχίας είναι επίσης σημαντικό αίτιο, αφού με αυτόν τον τρόπο θα τραβήξεις πάνω σου περισσότερη προσοχή ή να φορτώσεις περισσότερο το πρόγραμμά σου. Μπορεί επίσης με την αναβλητικότητά σου να αντεκδικείσαι έμμεσα κάποιον/α. Αν αισθάνεσαι ότι σε διατάζουν ή ότι σε αναγκάζουν να κάνεις κάτι, τότε η αναβλητικότητά σου μπορεί να είναι ένας έμμεσος τρόπος που βρίσκεις για να εκφράσεις τον θυμό σου ή να επαναστατήσεις.
Υπάρχουν χαρακτηριστικά, τα οποία είναι βασικά γνωρίσματα των ανθρώπων με αναβλητικότητα. Πρώτα από όλα, η τελειομανία, είναι ένα τέτοιο γνώρισμα, οι οποίοι είναι αυτοί που ότι κάνουν, θέλουν να το κάνουν τέλεια επομένως διακρίνονται από φόβο αποτυχίας πρώτα στον εαυτό τους και στη συνέχεια στα μάτια των άλλων. Επίσης, τα άτομα που κυριαρχούνται από άγχος, καθώς είναι απαισιόδοξοι και πολλές φορές σκέφτονται καταστροφικά. Τα άτομα που δεν χαρακτηρίζονται από δεκτικότητα σε νέες εμπειρίες και δεν τους να έρχονται αντιμέτωποι με καινούργια πράγματα και προκλήσεις στη ζωή τους. Αγαπάνε τη ρουτίνα τους και κάθε τι καινούριο ή διαφορετικό ‘ταράζει’ την καθημερινότητα τους. Άλλα τέτοια χαρακτηριστικά είναι η άμυνα των ατόμων, των οποίων δεν τους αρέσει να δέχονται διαταγές και συμβουλές από άλλους, καθώς έτσι νιώθουν ότι οι άλλοι προσπαθούν να τους ελέγξουν. Αυτή η συμπεριφορά συνήθως δηλώνει εχθρικότητα. Τέλος, η αναβλητικότητα εμφανίζεται και στις περιπτώσεις των ατόμων, οι οποίοι αναλαμβάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα με αποτέλεσμα να μην καταφέρνουν να είναι συνεπείς σε όλα. Αυτό συμβαίνει, αφού δεν μπορούν να θεσπίσουν κατάλληλα χρονικά όρια στις δραστηριότητες τους.
Υπάρχουν κάποια βήματα που μπορείς να ακολουθήσεις και να σε βοηθήσουν:
• Απλά κάν ‘το. Ακούγεται απλό, ωστόσο ο τρόπος για να κάνεις κάτι, εφόσον θέλεις, είναι απλώς να το κάνεις.
• Οργάνωσε ένα πρόγραμμα. Το να βάλεις στο ημερολόγιό σου τα πράγματα που χρειάζεται να κάνεις ή το να φτιάξεις μια λίστα με αυτά είναι για πολλούς ένας χρήσιμος τρόπος να οργανωθούν καλύτερα και να μειώσουν την αναβλητικότητά τους, καθώς και να σου υπενθυμίζει τι έχεις να κάνεις. Μπορείς να κάνεις ένα χρονοδιάγραμμα για την εβδομάδα ή τον μήνα. Έτσι θα θέσεις και χρονικά όρια στις εργασίες σου, χωρίς όμως αυτό να σου δημιουργεί άγχος.
• Αν κάτι σου φαίνεται ακατόρθωτο λόγω όγκου εργασίας, τότε μπορείς να το χωρίσεις σε μικρότερα κομμάτια, ώστε να μπορέσεις να το διαχειριστείς καλύτερα. Επίσης, μπορεί κάποιος να είναι πρόθυμος να σε βοηθήσει και να μοιράσεις τη δουλεία, καλλιεργώντας και το ομαδικό πνεύμα.
• Αν προτού ξεκινήσεις να κάνεις κάτι, έχεις ήδη αποφασίσει ή αισθάνεσαι ότι θα αποτύχει και οι προσδοκίες σου είναι τόσο υψηλές που αποθαρρύνεσαι από το να προσπαθήσεις, τότε ίσως χρειάζεται να διώξεις αυτές τις σκέψεις, καθώς φαίνεται να αυξάνουν την αναβλητικότητα. Πολλές φορές είναι πιο αποτελεσματικό να στοχεύεις να κάνεις μια καλή και ικανοποιητική δουλειά παρά μια άψογη δουλειά.
• Αντάμειψε τον εαυτό σου. Μπορεί να έχεις την αντίληψη ότι τα μικρά βήματα δεν είναι άξια αναγνώρισης ή σημασίας. Ωστόσο, το να ανταμείψεις τον εαυτό σου μπορεί να είναι σημαντικό καθώς ενισχύει την αυτοπεποίθησή σου και κάνει πιο ευχάριστη τη διαδικασία, δίνοντάς σου κίνητρα να συνεχίσεις. Αν πάλι τα πράγματα δεν γίνουν όπως έλπιζες, θα μπορούσες να δεις την όλη εμπειρία σαν ένα αξιόλογο μάθημα.
Παυλέτση-Στεφανή Αλεξάνδρα
BSc Ψυχολόγος ΕΚΠΑ, MSc Ιατρικής Αθηνών
Συνεργάτης κέντρου Ενσυναίσθηση Ελληνικού
Σχόλια