Το άγχος αποχωρισμού αναφέρεται στο άγχος που βιώνουν τα παιδιά όταν καλούνται να αποχωριστούν σημαντικά άτομα της ζωής τους, συνήθως τη μητέρα τους. Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας το άγχος αποχωρισμού εμφανίζεται συνηθώς όταν ξεκινούν τη σχολική τους πορεία στον παιδικό σταθμό ή το νηπιαγωγείο, όπου θα αποχωριστούν τα οικεία τους πρόσωπα και θα έρθουν αντιμέτωπα τόσο με ένα νέο περιβάλλον όσο και με νέα άτομα. Το άγχος αποχωρισμού είναι πιο έντονο όταν νήπια δεν έχουν συνηθίσει να αποχωρίζονται τα οικεία τους πρόσωπα και να περνούν χρόνο με άλλα άτομα εκτός από τους γονείς τους.
Το άγχος αποχωρισμού αποτελεί φυσιολογικό φαινόμενο της αναπτυξιακής πορείας των παιδιών ηλικίας εφτά περίπου μηνών έως και έξι ετών. Τα παιδιά φοβούνται μήπως συμβεί κάτι κακό στο άτομο που το φροντίζει, όταν τα αποχωρίζεται. Το άγχος αποχωρισμού έχει άμεση σύνδεση με το συναισθηματικό δεσμό / προσκόλληση που αναπτύσσει το παιδί κατά βάση με τη μητέρα του.
Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, το οποίο είναι απαραίτητο για την επιβίωση, την εξέλιξη και αποτελεί κίνητρο για την αντιμετώπιση καταστάσεων κινδύνου αλλά επίτευξης διάφορων στόχων, όπου το άγχος σε τέτοιες περιπτώσεις θεωρείται εποικοδομητικό. Αν και το άγχος αποχωρισμού είναι φυσιολογικό στα παιδιά που πάνε πρώτη φορά σχολείο παρόλα αυτά όμως μπορεί να ξεπεράσει τα όρια του φυσιολογικού και να καταστεί ως μία μορφή διαταραχής.
Η δυσκολία αποχωρισμού είναι ακόμη πιο αισθητή και έντονη όταν γίνεται λόγος για ενήλικες, οι οποίοι και οι ίδιοι κατά την παιδική τους ηλικία είχαν βιώσει άγχος αποχωρισμού αλλά δεν κατάφεραν να το αντιμετωπίσουν. Οι εν λόγω ενήλικες συνεχίζουν να ανησυχούν και στη μετέπειτα ζωή τους για τα οικεία τους πρόσωπα σε υπερβολικό βαθμό και δυσκολεύονται να τα αποχωριστούν. Γίνεται λόγος, λοιπόν, για υπερπροστατευτικούς γονείς, οι οποίοι θεωρούν ότι τα παιδιά τους είναι ευάλωτα, αδύναμα να λειτουργήσουν ανεξάρτητα και προβάλλουν τις δικές τους ανησυχίες και φοβίες πάνω σε αυτά.
Παρακάτω παρατίθενται ορισμένοι τρόποι με τους οποίους ο αποχωρισμούς του παιδιού από τη μητέρα κατά τη σχολική του φοίτηση στο νηπιαγωγείο μπορεί να πραγματοποιηθεί αποφεύγοντας τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές και αποτελώντας μία εύκολη διαδικασία και για τους δύο.
- Σε πρώτη φάση το νήπιο πρέπει να ενημερωθεί από τα πρόσωπα με τα οποία έχει έντονο συναισθηματικό δεσμό για τη νέα του σχολική ζωή και για το τι είναι το σχολείο.
- Επίσης, για να αποφευχθούν οι διάφορες αγχώδεις συμπεριφορές θα μπορούσατε να επισκεφθείτε με το παιδί το σχολικό περιβάλλον αλλά να γνωρίστε και τη νηπιαγωγό του, ώστε το παιδί να χτίσει μία σχέση εμπιστοσύνης μαζί της αλλά και εσείς να νιώσετε ασφαλής τη μέρα που θα αποχωριστείτε το παιδί σας.
- Ακόμη, τόσο η μητέρα όσο και το νήπιο θα ήταν επιβοηθητικό να ασκηθούν σε μικρούς αποχωρισμούς (π.χ. η μητέρα πηγαίνει στο φούρνο), όπου και θα πρέπει να ενημερώνει το παιδί για την απουσία της και να το αποχαιρετά εξηγώντας τους λόγους αποχώρησής της. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί θα αρχίσει να νιώθει ασφαλές και κατά την απουσία του ατόμου που το φροντίζει αλλά και η μητέρα θα ξεκινήσει να εμπιστεύεται τη φροντίδα του παιδιού της σε άλλα άτομα εκτός από την ίδια.
- Σημαντικό είναι προκειμένου να αποφευχθεί το άγχος του αποχωρισμού και να επιτευχθεί η ομαλή μετάβαση του παιδιού στο νέο του σχολικό περιβάλλον να έχει μαζί του ένα «μεταβατικό» αντικείμενο, δηλαδή ένα οικείο του παιχνίδι, ώστε να λειτουργήσει κατά κάποιο τρόπο ως υποκατάστατο της μητέρας.
- Επιπρόσθετα, οι γονείς επηρεάζουν άμεσα τα παιδιά τους, οπότε είναι σημαντικό να εκφράζονται θετικά για το σχολείο και να ανακαλούν θετικές και ευχάριστες αναμνήσεις σε αυτά.
- Τέλος, όταν έρθει η πρώτη μέρα του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον είναι πιθανό το παιδί να αρχίσει να κλαίει, να φωνάζει και να μην αποχωρίζεται τη μητέρα του. Σε αυτή την περίπτωση η μητέρα πρέπει να είναι ψύχραιμη, να μην εμποδίσει το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του και στη συνέχεια να το ηρεμήσει και να το χαιρετήσει με αποφασιστικότητα τονίζοντάς του ότι θα επιστρέψει την ώρα που θα σχολάσει. Η διαδικασία του αποχωρισμού οφείλει να υλοποιηθεί σε μικρό χρονικό διάστημα και η μητέρα πρέπει να είναι έτοιμη για τυχόν ανεπιθύμητες συμπεριφορές.
Της Μαρίας Κώστα Ζώτου, Ειδική Παιδαγωγός, MSc
Πηγή: www.eidikidiapaidagogisi.gr
Σχόλια