Πως θα βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν τα συναισθήματα τους;

Τα συναισθήματα είναι πολλές φορές τρομακτικά και ακατανόητα για τα παιδιά όλων των ηλικιών. Η αναμπουμπούλα που φέρνει η έναρξη της εφηβείας προκαλεί και αυτή με την σειρά της μια αναστάτωση στον συναισθηματικό κόσμο του παιδιού. Βοηθώντας τα παιδιά να αναγνωρίσουν, να κατανοήσουν και να ελέγξουν τα συναισθήματα τους είναι σαν να τους κάνουμε ένα δώρο ζωής.

Είναι τρομερό το πόσο συχνά εμείς οι μεγάλοι ξεχνάμε ότι για τα μικρά παιδιά τα συναισθήματα είναι ένα άγνωστο τρομακτικό πράγμα, χωρίς όνομα. Ξεχνάμε ότι πολλές φορές δεν καταλαβαίνουν τι ακριβώς τους συμβαίνει κατά την διάρκεια μιας φορτισμένης συναισθηματικά στιγμής.

Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι πολύ βοηθητικό να λέμε την λέξη του συναισθήματος όταν αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα «Τώρα είσαι θυμωμένη». Έτσι κατανοούν και μαθαίνουν τι είναι ο θυμός.

Όσον αφορά στα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και τους εφήβους, είναι χρήσιμο να εξηγούμε και να συζητάμε για τις αλλαγές τις οποίες περνούν μεγαλώνοντας, τονίζοντας κάθε φορά οτι τα έντονα συναισθήματα που μπορεί να νιώθουν είναι φυσιολογικά.

Κάποιες φορές, πάνω στην προσπάθεια τους να διορθώσουν μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά, οι γονείς προσπαθούν να αλλάξουν το τι νιώθει το παιδί. Στην πραγματικότητα βέβαια κανένας δεν μπορεί να ελέγξει τον τρόπο που νιώθει για κάτι, παρα μόνο το πως θα συμπεριφερθεί – ενεργήσει σε μια ορισμένη κατάσταση.

Προσπαθείτε να επικυρώνετε τα συναισθήματα του παιδιού- «Καταλαβαίνω οτι νιώθεις θυμωμένος και δεν πειράζει που νιώθεις έτσι», ταυτόχρονα όμως διορθώνετε και την συμπεριφορά « Έχεις το δικαίωμα να νιώθεις θυμωμένος, αλλα όχι να πετάς πράγματα απο δω κι από κει». Παράλληλα μπορείτε να δώσετε μια εναλλακτική « Όταν νιώθεις έτσι μπορείς να φωνάξεις κρατώντας το μαξιλάρι σου ή να κλωτσήσεις το μαξιλάρι σου», είναι σημαντικό να προτείνετε έναν τρόπο εκτόνωσης, έτσι ώστε να καταλάβουν τα παιδιά όχι μόνο τι απαγορεύεται, αλλά και τι επιτρέπεται.

Δώστε ονόματα στα δικά σας συναισθήματα και κάντε το ανοιχτά. Μπορείτε να πείτε ευθέως ότι νιώθετε νευριασμένη ή ενθουσιασμένη ή οτιδήποτε άλλο που σας κάνει να συμπεριφέρεστε με τέτοιο τρόπο που θα το πρόσεχε ένα παιδί. Ακόμη καλύτερα θα ήταν αν εσείς οι ίδιοι εφαρμόζατε εναλλακτικούς τρόπους εκτόνωσης των συναισθημάτων για να τους δει και το παιδί. Αν το προσέξουν, συζητήστε το. Ρωτήστε τα παιδιά τι προτείνουν τα ίδια για το τι θα μπορούσε/ θα έπρεπε να είχε κάνει ο μπαμπάς ή η μαμά στην εκάστοτε περίπτωση.

Όταν λοιπόν αρχίσει το παιδί να συνδέει τις λέξεις με τα συναισθήματα και στην περίπτωση των μεγαλύτερων σε ηλικία παιδιών, να κατανοεί τον λόγο που προκάλεσε την εκδήλωση κάθε συναισθήματος, τότε είναι καλό να επισημάνουμε ότι μια δική μας απόφαση μπορεί να προκαλέσει ένα συγκεκριμένο συναίσθημα σε κάποιον άλλον. Τα παιδιά θα το καταλάβουν αυτό και το πιο πιθανό είναι να προσπαθήσουν να αποφύγουν μια απόφαση που μπορεί να πληγώσει κάποιον άλλον.

Παραδείγματος χάριν, θα μπορούσατε να πείτε στο παιδί σας ότι καταλαβαίνετε πως είναι νευριασμένο, αλλά με τον τρόπο που συμπεριφέρεται κάνει τον αδερφό του να στεναχωριέται. Σε αυτή την περίπτωση το πιο πιθανό είναι το παιδί σας να καταλάβει τι σημαίνει «στεναχωριέται» και να σταματήσει να ενοχλεί το αδερφάκι του. Αυτό θα φανεί βοηθητικό και στην μετέπειτα ζωή του παιδιού. Η ενσυναίσθηση και η ικανότητα να αποδέχεται και να κατανοεί κανείς τα συναισθήματα του άλλου είναι εργαλεία απαραίτητα για το χτίσιμο επιτυχημένων διαπροσωπικών σχέσεων.

Καπιώτου Αναστασία, Λογοθεραπεύτρια

Επιστημονικά Υπεύθυνη κέντρων «Ενσυναίσθηση»

Μαντζαρίδου Πηνελόπη, Κλινική Ψυχολόγος- Msc